Radyum-223 Tedavisi
İçindekiler
- Radyum-223 tedavisi nedir?
- Radyum-223 nasıl tedavi eder?
- Radyum-223 tedavisi kimlere uygulanır?
- Radyum-223 tedavisi güvenli midir?
- Radyum-223 tedavisi öncesi hazırlık
- Radyum-223 tedavisi nasıl uygulanır?
- Radyum-223 tedavisinin olası yan etkiler ve talimatlar
Radyum-223 tedavisi nedir?
Teranostik tıp dünyasında yeni gelişmekte olan bir alandır. Tümöre özgül bir ilaç ile görüntüleme yaparak saptanan tümör ve metastazlarının, nereye gideceği-ne kadar gideceği ve hastalıklı dokuyu etkileme gücü önceden bilinen yine özgül bir ilaç ile tedavi edilebildiği bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, geleneksel tıptan kişiye özgü çağdaş tıp uygulamalarına geçiş yapılmasını sağlamaktadır.
Prostat kanseri vücudun diğer bölgelerine yayıldığında, sıklıkla kemiklerde yerleşmektedir. Kemik metastazı ağrı dışında, kırık, omurilik sıkışması veya hayatı tehdit edebilen yüksek kan kalsiyum seviyeleri gibi başka sorunlara da neden olabilir. Kanser kemiklere ulaştığında, ağrıyı ve diğer komplikasyonları kontrol etmek veya hafifletmek tedavinin çok önemli bir parçasıdır. Hormon tedavisi, kemoterapi ve aşılar gibi tedaviler buna yardımcı olabilir. Ancak uygun hastalarda, özellikle kemik metastazını hedef alan ve alfa ışıması yapan Radyum-223 tedavisi ile bir yandan semptomlar kontrol altına alınırken bir yandan da sağ kalımı artırıcı etki sağlanabilmektedir.
Radyum-223 nasıl tedavi eder?
Radyum-223, kemik metastazlarına seçici olarak bağlanan ve çok kısa menzilli yüksek enerjili parçacıkları (<100 μm) yayan, radyoaktif bir elementtir. Radyum-223 diklorür molekülü, kalsiyumu taklit ederek kemik metastazlarına bağlanır ve ardından yüksek enerjili alfa parçacığına ait radyasyon, DNA kırıklarına neden olarak tümör hücrelerini öldürür. Alfa parçacıklarının kısa olan menzili, komşu sağlıklı doku ve özellikle kemik iliği üzerindeki zararlı etkinin de en az düzeyde kalması anlamına gelmektedir.
Sağ kalımı uzattığı bilinen kemiğe özgü tek ilaç, radyoaktif alfa parçacığı yayarak tedavi edici etkisini gösteren Radyum-223’tür. Bilimsel çalışmalar ile Radyum-223 tedavisinin ortalama yaşam süresini uzattığı gösterilmiştir. Buna ek olarak ağrıda ve yaşam kalitesinde iyileşmeyi sağlamaktadır. Tüm bu faydalarının yanında kan değerlerinde geçici düşme ve ishal dışında Radyum-223 tedavisi ile ilişkili yan etkiler oldukça hafif düzeylerde izlenmiştir.
Radyum-223 tedavisi kimlere uygulanır?
Radyum-223 tedavisi çok spesifik bir tedavi türüdür, bu nedenle sadece kemiklere yayılmış ve ağrı şikayeti olan prostat kanserli hastalarda, takip eden hekimleri tarafından uygun görülmesi durumunda uygulanabilir.
Radyum-223 tedavisi, kemiğe yayılmış kanserin sıklıkla neden olduğu ağrıyı hafifletebilir. Bu tedavinin uygulanmasına karar verildiğinde, tedavi öncesinde, tüm vücut kemik taraması (örn. F-NaF PET/BT, kemik sintigrafisi) yapılmaktadır. Bu, Radyum-223’ün tedavi sırasında doğru alanları hedeflediğinden emin olunmasını sağlayacaktır.
Radyum-223 tedavisi güvenli midir?
Radyum-223 tedavisinde kullanılan alfa radyasyonu çok yüksek bir enerji seviyesine sahiptir. Bununla birlikte alfa radyasyon, doğası gereği sadece çok kısa mesafelere (iki ila on hücre mesafesinde) seyahat eder ve bu da radyasyonun yok edici etkisinin sağlıklı hücrelerde değil, kemikteki kanser hücrelerinde oluşmasını sağlamaktadır. Sağlıklı hücrelerce alınan minimal radyasyon dozu, Radium-223 tedavisi ile ilişkili yan etkilerin de ihmal edilebilir düzeyde olduğu anlamına gelir ve üretilen kan hücrelerinin sayısında geçici bir azalma ve nadiren bulantı, kusma ve ishal, tedavi olan hastalarımızda görülebilmektedir.
Radyum-223 tedavisi öncesi hazırlık
Kliniğe ilk başvurunuzda, aşağıda listelenen bilgi ve belgeleri beraberinizde getirmeniz önemlidir. Hasta bilgilerinizin dijital ortamda hazırlanması (DICOM, JPEG, PNG, PDF, Microsoft Word (.doc, .docx, vb.)), e-posta ile hızlı ve kolayca paylaşılmasına imkan tanıyacak ve hastalığınızın değerlendirilmesini büyük oranda kolaylaştıracaktır:
- Sizin ve sizi takip eden hekiminizin iletişim bilgileri (ev/iş/cep telefon numarası, e-posta adresi)
- En güncel hekim raporları
- Patoloji raporları
- Kan testleri
- Tüm vücut kemik sintigrafisi, BT, MR ve 68Ga-PSMA PET/BT, 18F-FDG PET/BT raporları ve orijinal film/CD/DVD’leri
Nükleer Tıp Hekiminiz, bu tedavi öncesinde ihtiyaç duyulması halinde, tedaviye uygunluğunuzu değerlendirmek amacıyla 18F-NaF PET/BT veya tüm vücut kemik sintigrafisi görüntülemeleri ile kemik erimesi varlığının araştırılması için kemik mineral yoğunluğu ölçümü isteyebilir.
Ayrıca aşağıdaki kan testlerini yaptırmanız istenecektir. Bu testlerin, tedavi sırasındaki durumunuzu göstermesi beklendiğinden, tedaviden en geç 2 hafta önce yapılmış olması gerekmektedir. Bu testler tedaviye başlarken ve her tedavi küründen önce yapılacaktır.
- PSA
- Tam kan sayımı
- Alkalen fosfataz
Hekiminiz, gerektiğinde ek kan testleri de isteyebilir. Karaciğer ve böbrek yetmezliği olan hastalarımızda, Radyum-223 tedavisi herhangi bir doz ayarlamasına gitmeden uygulanabilir.Kemik kırığı ya da omurilik basısı olan hastalarımızda ise öncelikle bu sorunların düzeltilmesi istenecektir.
Kemoterapi tedavisi aldıysanız en son kürün üzerinden en az 4 hafta geçtiğinden emin olmanız gerekmektedir.Tedavi sırasında evden getirdiğiniz kendi giysilerinizi giyeceğiniz için rahat ve geniş kıyafetler tercih etmenizi öneririz. Tedaviniz ve birlikte yapılan testler için kolunuza veya elinizin sırtına yerleştirilen damar yolu kullanılacağından, kısa kollu ya da geniş kollu giysileri bulundurmanız yararlı olacaktır.
Radyum-223 bağırsaktan atıldığı için “ülseratif kolit” ve “Crohn hastalığı” gibi enflamatuar bağırsak hastalığı olan ya da bağırsak tıkanıklığı hikayesi bulunan hastalarımızda ek destekleyici önlemler almamız gerekebilir.
Radyum-223 tedavisi nasıl uygulanır?
Standard Radyum-223 tedavisi; dört haftalık aralıklarla, toplam altı tedavi küründen (6 adet, birer dakikalık enjeksiyon) oluşmaktadır. Sizin için üretilmiş, kullanıma hazır Radyum-223 diklorür çözeltisi, Nükleer Tıp Kliniğinde, yerleştirdiğimiz periferik damar yoluyla enjekte edilecektir.
Radyum-223 uygulamadan önce, damar yolunuzun açıklığı, en az 10 ml serum fizyolojik ile yıkanarak kontrol edilecek ve Radyum-223 yaklaşık 1 dakika boyunca yavaş enjeksiyon şeklinde uygulanacak, sonrasında damar yolunuz yine en az 10 ml serum fizyolojik ile yıkanacaktır. Bu işlem sırasında ağrı hissedilmemektedir.
Enjeksiyondan sonra Radyum-223 diklorür hızla kandan temizlenecek ve öncelikle kemik ve kemik metastazlarında tutulacak veya bağırsağa atılacaktır.
Olası yan etkiler ve talimatlar
Radyum-223 tedavisi uygulanan hastalarımızda görülebilecek en yaygın yan etkiler (≥% 10) bulantı, kusma ve ishaldir. Ayrıca kan hücre sayısında geçici düşmeler görülebilmektedir.
Tedavi alan hastalarımızın aşağıdaki talimatlara uymaları önemlidir:
-
- Size belirtilen tarihlerde kan sayımınızı yaptırınız. Kanama veya enfeksiyon belirtilerini hekiminize iletiniz.
- Ağızdan su alımınız iyi düzeyde olmalıdır, vücut su düzeyi ve idrar çıkışınızı takip ediniz.
- Vücudunuzun susuz kalması veya böbrek yetmezliği belirtileri gelişirse hekiminize bildiriniz.
- Tedavi sonrası diğer insanlarla temas konusunda herhangi bir kısıtlamanız yoktur.
- Radyum-223 alırken ve son enjeksiyondan sonra en az 1 hafta boyunca iyi hijyen uygulamalarına dikkat ediniz.
– Klozeti oturarak kullanınız ve her kullanımdan sonra sifonu en az 2 kez çekiniz.
– İdrar ve dışkı ile kirlenmiş giysilerinizi derhal ve diğer kıyafetlerden ayrı olarak yıkayınız.
- Bakıcılarınız, bulaşı önlemek için vücut sıvılarınızı tutarken eldiven kullanmalı, sonrasında ellerini yıkamalıdır.
Cinsel olarak aktif olan hastalarımız prezervatif kullanmalı ve üreme potansiyeli olan kadın partnerleri de tedavi sırasında ve tedavinin tamamlanmasını takip eden 6 ay boyunca etkili bir doğum kontrol yöntemi uygulamalıdır.