I-131 TÜM VÜCUT TARAMA SİNTİGRAFİSİ
İçindekiler
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi nedir, tümör odağını nasıl gösterir?
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi kimlere uygulanır?
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi güvenli midir?
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi, tiroid hormon kullanımının kesilmesi
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi, rekombinant TSH (rhTSH) Kullanım
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi, düşük İyotlu Diyet
- Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi, nasıl uygulanır?
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi nedir, tümör odağını nasıl gösterir?
Teranostik tıp dünyasında yeni gelişmekte olan bir alandır. Tümöre özgül bir ilaç ile görüntüleme yaparak saptanan tümör ve metastazlarının, nereye gideceği-ne kadar gideceği ve hastalıklı dokuyu etkileme gücü önceden bilinen yine özgül bir ilaç ile tedavi edilebildiği bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, geleneksel tıptan kişiye özgü çağdaş tıp uygulamalarına geçiş yapılmasını sağlamaktadır.
Tiroid kanserinde, bir yandan tanısal amaçla düşük doz radyoaktif iyot (I-131 veya I-123) ile tümöral dokuların yüksek duyarlılık ve özgüllükte görüntülenebilmesi, diğer yandan da yüksek doz radyoaktif iyot (I-131) ile bu tümöral dokuların özgül ve hedefe yönelik tedavisi, teranostik uygulamalar için bilinen en eski örnektir.
Tiroid dokusu, vücuttaki iyotun tamamını kandan alarak kendi içerisinde biriktirme konusunda eşsiz bir yeteneğe sahiptir. Radyoaktif iyot da tıpkı iyot gibi tiroid bezine alınarak, tiroid dokusunda depolanmaktadır. Farklılaşmış (diferansiye) tiroid kanserleri de, sağlıklı tiroid dokusuna göre daha düşük düzeyde olmakla birlikte bu özelliğe sahiptir.
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi kimlere uygulanır?
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi farklılaşmış tiroid kanserli hastalarda, takip eden hekimin isteği ile şu amaçlarla uygulanır:
- Tiroid ameliyatı sonrası, radyoaktif iyot tedavisi öncesinde, boyundaki tutulumu değerlendirme ve ölçmede
- Radyoaktif iyot ile tedavi sonrası görüntülemede
- Tiroid kanseri nüksü orta veya yüksek riskli hastaların takibinde
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi güvenli midir?
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi, tedavi öncesi düşük tanısal dozda radyoaktif iyot izotopları uygulanarak gerçekleştirilen, güvenli bir görüntülemedir. Radyoaktif iyot tüm vücut tarama sintigrafisi, hamilelerde uygulanamaz. Emziren annelerde ise emzirmenin sonlandırılması gerekebilir.
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi öncesi hazırlık
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi öncesinde; işlemi yapacak Nükleer Tıp Uzmanımız tiroidle ilgili tıbbi hikayenizi, ameliyat/patoloji raporlarınızı, önceki görüntülemelerinizi, kan testlerinizi ve daha önce uygulanmış radyoaktif iyot tedavi dozlarınızı gözden geçirecek ve gerektiğinde bazı kan testleri yaptıracaktır. Ayrıca doğurganlık yaşındaki tüm kadın hastalarımızdan beta-hCG testi istenecektir.
Tiroid hormonları (LT4, LT3) ile iyot içeren ilaç ve yiyecekler, radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisinin başarısını etkilediğinden, işlem öncesi size özel uygun bir hasta hazırlığı yapmanız gerekmektedir.
Randevu sırasında sizle bu konu görüşülerek, gerekli bilgilendirme ve yönlendirmelerde bulunulacaktır. Bu tavsiyelere harfiyen uymanız, görüntülemenizin başarılı şekilde gerçekleştirilebilmesi için çok önemlidir.
Tiroid hormon kullanımının kesilmesi
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisinden önce tiroid hormonu kullanımının kesilmesi planlanıyorsa, Nükleer Tıp Uzmanımız gerekli ilaç kesim takvimini sizinle düzenleyecektir. LT4 hormonu (örn. Levotiron, Tefor, Euthyrox, Bitiron) en az 4 hafta, LT3 hormonu (örn. Tiromel) en az 2 hafta süreyle kesilmelidir.
Rekombinant TSH (rhTSH) Kullanım
Tiroid hormon kullanımının kesilmesine alternatif olarak rhTSH (Thyrogen), 24 saat arayla iki doz şeklinde, kalça kasına enjeksiyonla uygulanır. Son rhTSH enjeksiyonundan 24 saat sonra da radyoaktif iyot ağız yoluyla uygulanır.
Düşük İyotlu Diyet
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisinin 2 hafta öncesinden başlanan ve sonrasında 1-2 gün süren, düşük iyotlu diyet, sintigrafi öncesi hazırlığın çok önemli bir parçasıdır. Bu diyet, radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisinin başarısını artırmaktadır.
Radyoaktif İyot Alımını Engelleyen İlaçlar
|
İlaçlar |
Önerilen kesilme süresi |
|
Tiyonamid ilaçları (örn. propiltiyourasil, metimazol, karbimazol) |
3 gün |
|
İyot içeren multivitaminler |
7-10 gün |
|
Doğal/sentetik tiroid hormonları, triiyodotironin (LT3, Tiromel) için |
10-14 gün, |
|
Doğal/sentetik tiroid hormonları, tiroksin (LT4, Levotiron, Tefor, Euthyrox, Bitiron) için |
3-4 hafta |
|
Kelp, agar, karagenan, Lugol çözeltisi |
2-3 hafta, iyot içeriğine bağlı olarak |
|
Potasyum iyodürün satüre solüsyonu |
2-3 hafta |
|
Topikal iyot (örn. cerrahi deri hazırlığı) |
2-3 hafta |
|
İntravenöz radyografik kontrast ajan, suda çözünen |
6-8 hafta |
|
İntravenöz radyografik kontrast ajan, yağda çözünen |
1-6 ay |
|
Amiodaron |
3-6 ay veya daha uzun |
|
Saç boyası |
8 hafta |
Yüksek Miktarda İyot İçerdiği İçin 2 Hafta Süreyle Tüketimi Kesilecek Gıdalar
|
Kaynak |
Örnek/açıklama |
|
İyotlu tuz |
|
|
Süt ürünleri |
Süt, yoğurt, peynir, dondurma |
|
Yumurta sarısı |
Yumurta akı veya yumurta ikamesi değil |
|
Deniz ürünleri |
Kabuklular ve balıklar, ton balığı hariç |
|
Hindi ve ciğer |
|
|
Yosun ve yosun ürünleri |
Karagenan ve aljinat |
|
Sütlü çikolata |
|
|
İyot içeren multivitaminler |
|
|
Kırmızı gıda boyası (E127, eritrosin) içeren ürünler (örn. ilaç boyası, gazlı içecek) |
|
|
Tahıllar |
Her öğünde sadece küçük porsiyonlar şekinde (örn. bir tabağın dörtte biri) alınabilir. |
Tüketilmesine İzin Verilen Gıdalar
|
Taze meyve ve sebzeler Tuzsuz fıstık/fındık ve fındık/fıstık ezmesi Yumurta akı Taze et Tahıl/tahıl ürünleri, yüksek iyot içermeyen (günde 4 porsiyonla sınırlı) Makarna, yüksek iyot içermeyen Şeker Jöle Reçel Bal Karabiber Taze veya kurutulmuş ot ve baharatlar Tüm bitkisel yağlar (soya yağı dahil) Gazoz (Kırmızı Boya (E127) içermeyen) Kola, diyet kola Kahve (instant /hazır olmayan) Çay (instant /hazır olmayan) Limonata Meyve suları |
Radyoaktif iyot tüm vücut sintigrafisi nasıl uygulanır?
Radyoaktif iyot uygulaması öncesinde 4-6 saat ağızdan yiyecek veya su alımı tamamen durdurulmuş olmalı ve radyoaktif iyot alınmasını takiben yaklaşık 2 saat boyunca buna devam edilmelidir.
Radyoaktif iyot; sıvı, kapsül (I-131 veya I-123, 37-185 MBq (1-5 mCi)) veya enjeksiyona hazır solüsyon (I-123, 37-185 MBq (1-5 mCi)) formunda olup, Nükleer Tıp Kliniğinde oral veya damar yolu aracılığıyla, günübirlik ayaktan uygulanmaktadır.
Görüntüler yine Nükleer Tıp Kliniğinde, radyoaktif iyot uygulamasından 48 ila 72 saat sonra elde edilmektedir. Böbrek fonksiyonları normal olan hastalarımızda, radyoaktif iyot alımını takiben, 3 gün boyunca, günlük 2,5-3 L su-sıvı (süt hariç) alımı ve sık idrara çıkma önerilir. Böylelikle mesane ve tükürük bezinin radyasyon dozu minimum düzeyde tutulmaya çalışılır.
İşlem boyunca günde en az bir kez dışkılamanız, kalın bağırsak radyasyon dozunun minimum düzeye indirilmesi ve görüntü kalitesinin artırılması için önemlidir. Kabızlık durumunda hafif laksatifler kullanabilirsiniz.
İlk 3-5 gün, her tuvalet kullanımından sonra sifonu iki kez çekmeniz gerekmektedir. Erkek hastalarımızın bu süre zarfında idrarını klozete oturarak yapmaları gerekmektedir. Tuvalet sonrası ellerinizi, radyoaktif bulaştan temizlemek amacıyla çok iyi yıkamanız gerekmektedir. İlk 3-5 gün boyunca her gün düzenli duş almalı; havlu, iç çamaşırı ve giysilerinizi bu dönemde ayrı olarak yıkamalısınız. İlk 3-5 gün yemeğe, okumaya ve bir şeyleri tutmaya başlamadan önce ellerinizi yıkamalısınız. Bu dönemlerde kumaş mendil yerine kâğıt mendil kullanmalı ve çöp kutusu yerine klozete atarak sifonu çekmelisiniz.
I-131 radyoizotopu uygulanmış hastalarımızın, yakınlarını gereksiz radyasyondan korumak için bazı kurallara uyması gerekmektedir. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından önerilen bu kısıtlamalar, uygulanan doza göre değişmek ile birlikte aşağıda sunulmuş olup, detaylı açıklama, Nükleer Tıp Uzmanımız tarafından yapılacaktır.
TAEK Tarafından I-131 Uygulanmış Hastalar İçin Önerilen Kısıtlamalar